وقتی همه خوابیم (بهرام بیضایی – ۱۳۸۷)

سال ۷۹ بعد از اینکه فیلم کوتاه من (احضار) به دلیل رعایت مصلحت (!) از گرفتن جایزۀ اصلی جشنواره فیلم کوتاه تهران محروم شد، فیلمنامه ای نوشتم به نام "فیلم هنری" و در اون از مسائلی که برای فیلمم پیش اومده بود با زبانی طنز شکایت کرده بودم. آقای حاتمی کیا بعد از خوندن فیلمنامه بهم گفت "فیلمنامه رو عصبی نوشتی. هیچوقت عصبی فیلم نساز." 

به نظر میاد – همونطور که در روزهای جشنواره از زبان منتقدین خوندم – بیضایی در حالتی کاملاً عصبی و عصبانی از شرایط موجود در سینمای ایران این فیلمو ساخته. فیلم پر از دیالوگ های منتقدانه نسبت به دست های پشت پردۀ سینمای ایرانه و بیضایی تا جایی که تونسته شکایت کرده.

این فیلم بیشتر از هر چیز دربارۀ سینماست... دربارۀ باندهای اختاپوسی، تحمیل، حق کشی و سوء استفاده های پنهان و آشکار در سینمای ایران. بازیگرانی که به فیلم تحمیل می شن و فیلمنامه ای که تغییر می کنه.

"وقتی همه خوابیم" اسم فیلمیه که گروه فیلمساز داستان اصلی در حال ساختنش هستن، فیلمی در ژانر تریلر با فیلمنامه ای عالی و دیالوگ های کوتاه و دوست داشتنی مخصوص بهرام بیضایی. در این فیلم با موسیقی، دکوپاژ و تدوین خاص بیضایی طرف هستیم و از دیدنش لذت می بریم. اما هر وقت از این فیلم به داستان اصلی (یعنی وقایع پشت صحنۀ گروه فیلمساز) سوئیچ می کنیم هیچ نشونه ای از سینمای خاص بیضایی نمی بینیم و در عوض گله و شکایت های به حق بیضایی رو از زبان عوامل فیلم می شنویم.

در این فیلم بازی هایی به واقع دیدنی از بازیگران شاهد هستیم، حتی کسانی که نقش های فرعی و بسیار کوتاه دارن. تنها چیزی که منو اذیت کرد سکانس پایانی فیلم گروه فیلمساز بود که – برخلاف تاکید زیاد بر زیبا بودن – بیش از حد کشدار بود.

یکبار در خانۀ سینما جلسه ای داشتیم با حضور بهرام بیضایی بعنوان سخنران. وقتی رفت پشت میکروفون گفت "من امروز خیلی تلخ هستم، به خاطر یک خبر که در صفحۀ حوادث روزنامه خوندم..." و تا آخر جلسه با لحنی عصبانی با ما صحبت کرد! امروز موقع دیدن فیلم حس می کردم باز هم بیضایی داره با همون لحن برامون سخنرانی می کنه!

در مجموع باید بگم "وقتی همه خوابیم" – گرچه کمی عصبی – فیلمیه با بازی هایی بالاتر از حد استاندارد سینمای ایران و یک کلاس کامل آموزش دکوپاژ و تدوین از استاد سینمای ایران، بهرام بیضایی.